Libertat! Val d’Aran qu’èm harts dejà de tant de caciquisme politic, de tant amplir-se era boca damb promeses e ideals que non existissen, de tant d’anticatalanisme arrevirat en espanholisme, de tant de foment dera ignorància, de tant de desconeishement. Es politics actuaus dera Val d’Aran non servissen entad arren, uns diden de trincar eth pacte UA-PSOE, que non ac haràn jamès pr’amor que viuen d’açò, d’auti pactant damb eth PP e criticant tostemp sense dar solucions, d’auti criticant a tòrt e a dret sense cap motiu sonque tà benefici pròpi. Se quauquarrés cree bèth projècte interessant, ja i son es contraris entà crear ua causa similara a veir qui guanhe. Atau jamès s’artenherà arren.
Occitània va mès tà delà deth folklore, mès non i a ne un politic aranés que parle d’Occitània, non i a ne un politic aranés que parle der occitan. Cau voler hèr projèctes conjunts damb era rèsta d’Occitània, eth prumèr pas serie daurir comunicacions entre era Val d’Aran e Occitània entara gent. Per qué era gent que vò agarrar un avion a d’anar tà Barcelona? se en Tarba o en Tolosa i a un aeropòrt mès pròplèu e mès ben comunicat (e sense auer de passar ua frontèra artificiau com ei eth tunel). Per qué non i a autocars que mos pòrten tà Sant Gaudenç o tà Luishon e òc que n’i a tà Lhèida e Barcelona? Per qué en estudi mos ensenhen abans eth catalan e eth castelhan (qu’ei important tanben) que a conèisher es auti parlar occitans? Per qué comprenem milhor eth catalan qu’eth lengadocian? Per qué sabem qu’eth Cid ère un gran lutador e mos pensam que Joan Petit ei solet eth protagoniste d’ua cançon de mainatges? Per qué sabem qui ère Don Pelayo e non sabem arren sus Marcelin Albèrt? Per qué pòt vier a trebalhar ena Val d’Aran un professor de Barcelona, Lhèida o Aragon abans qu’un de Tolosa, Pau o Limòtges? Perqué entà anar entara universitat mos cau anar tà Lhèida, Barcelona, Saragossa o Madrid, e non podem anar tà Pau, Bordèu, Tolosa o Montpelhièr (que serie çò de mès naturau)? Per qué enes restaurants aranesi podem trobar vins d’Espanha e non trobam cap vin deth país? E atau apoiridíem alongar aguesta cordelada de preguntes. N’èm harts de trobar tantes preguntes sense responsa logica, pr’amor que responsa òc que n’an, interèsi politics damb era pòcha cauda!
Cau pensar qu’era Val d’Aran, soleta per era madeisha non a pro de mejans entà tirar tà deuant. Qué passe, que eth torisme dera nhèu e dera especulacion urbanistica durarà entà tostemp? NON! Era Val d’Aran, encara que sigue complicat, a de tornar ara ramaderia, a víuer des tèrres e des bòsqui. Víuer des nòsti recorsi naturaus coma se mos promet ena Querimònia.
Non se pòt viuer permanentment deth torisme ranci. Per un costat era Val d’Aran se convertís en un parc tematic en detriment dera nòsta lengua e era nòsta cultura. Per aute costat bèth dia s’acabarà era nhèu, Baqueira barrarà e era Val d’Aran entrarà en decadència. Cau èster preparats entad açò e cau cercar solucions e alternatiues reals, serioses, qu’agen futur.
LIBERTAT! VAL D'ARAN 